De paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing is opgesteld volgens het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV), de beleidsnota Risicomanagement en Weerstandsvermogen – geactualiseerde beleidsnota 2015 en de beleidsnota reserves en voorzieningen (2018).

Weerstandsvermogen

Ratio weerstandsvermogen = €16.826.000 / €16.600.000 = 1,02.
De totale omvang van de beschikbare weerstandscapaciteit (teller) is €16.826.000. De beschikbare weerstandscapaciteit is daarmee hoger dan de capaciteit opgenomen in de meerjarenbegroting 2020-2023.

De totale omvang van de benodigde weerstandscapaciteit (noemer) is €16.600.000. Ten opzichte van de meerjarenbegroting 2020-2023 is dit een fractie €40.000 hoger. Dit wordt veroorzaakt door, per saldo een hoger risico in de grondexploitaties (zie paragraaf grondbeleid), een geringe daling van het risico in het sociaal domein (zie programma Meedoen) en een nieuw risico in het programma cultuur en economie (lening Mimik).

Conform de beleidsnota risicomanagement en weerstandsvermogen houden we, naast de geïnventariseerde risico’s rekening met een extra buffer voor onverwachte financiële tegenvallers. Deze zogenaamde minimumnorm biedt een soort veiligheidsmarge.
Voor het bepalen van de minimumnorm wordt de ‘artikel 12-norm’ van de Financiële verhoudingswet (Fvw) gehanteerd (zie artikel 23, lid 1 – Fvw). Hierin wordt uitgegaan van 2% van de algemene uitkering uit het gemeentefonds aan de gemeente en 2% van de OZB capaciteit.

Doordat ten opzichte van de vorige bepaling van de ratio weerstandsvermogen de omvang van de risico’s (benodigde weerstandscapaciteit) fractioneel is toegenomen bij een stijgende buffer (beschikbare weerstandscapaciteit), is de uitkomst van de weerstandsratio aanzienlijk verbeterd (ratio was 0,97).

Relevante aspecten

• 57 risico’s komen in aanmerking voor het aanhouden van weerstandsvermogen.
• 17 van deze risico’s hebben een risicoscore ≥ 9.
• Er zijn geen risico’s (negatief gevolg) waarop gerelateerde kansen (positief gevolg) in mindering zijn gebracht.

Conclusies

De uitkomst van de ratio weerstandsvermogen is 1,02. In de meerjarenbegroting 2020-2023 was de uitkomst 0,97. Conform het bestuursakkoord beschikken we over voldoende weerstandsvermogen wanneer de uitkomst van de ratio minimaal 1 is. Volgens de uitgangspunten in de beleidsnota reserves en voorzieningen wordt het overschot (dit is het bedrag dat voor een hogere uitkomst van de ratio 1 zorgt) toegevoegd aan de generieke weerstandsreserve.

De gemeente beschikt met deze uitkomst op dit moment over voldoende weerstandsvermogen om de belangrijkste financiële risico’s volledig op te vangen.
Ondanks de economische groei zijn er voor gemeente Deventer voldoende onzekerheden (o.a. gevolgen van rijksbeleid en de economische ontwikkelingen) die het noodzakelijk maken om de financiële risico’s continue en nauwlettend te volgen. Waar mogelijk worden extra beheersmaatregelen genomen.
In de voorjaarsnota 2020 wordt de ratio weerstandsvermogen opnieuw bepaald.
.

De beschikbare weerstandscapaciteit bestaat uit middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt om niet-begrote kosten, die onverwacht en substantieel zijn, te dekken. Voor Deventer zijn dit de specifieke reserve¹, de onbenutte (flexibele) begrotingsruimte, de onbenutte investeringsruimte, de onbenutte belastingcapaciteit en de stille reserves.

De benodigde weerstandscapaciteit bestaat uit de risico’s die gemeente Deventer loopt inclusief een extra minimumnorm die Deventer berekent.
Deventer gebruikt een risicodatabase. Daarin worden de risico’s geregistreerd. In deze paragraaf wordt alleen uitgegaan van de risico’s met een financieel gevolg waarvoor weerstandsvermogen (een financiële buffer) wordt aangehouden. De belangrijkste financiële risico’s zijn in beeld.

De beschikbare weerstandscapaciteit moet minimaal gelijk zijn aan de benodigde weerstandscapaciteit om voldoende weerstand te kunnen bieden als de risico’s zich voordoen. Deze verhouding wordt bepaald door de ratio weerstandsvermogen:
Ratio weerstandsvermogen = Beschikbare weerstandscapaciteit : Benodigde weerstandscapaciteit

De gemeente beschikt over voldoende weerstandsvermogen als de uitkomst van deze ratio minimaal 1 is.

Beschikbare weerstandscapaciteit:
€14.801.000 + €225.000 + €650.000 + €1.150.000 = €16.826.000

Benodigde weerstandscapaciteit:
€12.900.000 + €3.700.000 = €16.600.000

Deze twee uitkomsten geven het volgende resultaat:
€16.826.000 / €16.600.000 = 1,02

De beschikbare weerstandscapaciteit is hoger dan de benodigde weerstandscapaciteit. Dit betekent dat er voldoende weerstandsvermogen is om volledig de gevolgen van het optreden van risico’s financieel op te vangen.
Conform het bestuursakkoord beschikken we over voldoende weerstandsvermogen wanneer de uitkomst van de ratio minimaal 1 is. Volgens de uitgangspunten in de beleidsnota reserves en voorzieningen wordt het overschot (dit is het bedrag dat voor een hogere uitkomst van de ratio 1 zorgt) toegevoegd aan de generieke weerstandsreserve. Om tot een score van 1,00 te komen wordt €226.000 toegevoegd vanuit de specifieke weerstandsreserve aan de generieke weerstandsreserve. Deze toevoeging vindt plaats in de voorjaarsnota 2020.

Naast de ingeschatte risico’s heeft Deventer ook te maken met algemene onzekerheden.
Onder andere:

• Algemene uitkering (onzekerheid verdeelsystematiek en soms sterk fluctuerende accressen);
• BTW/BCF (ontwikkelingen en plafond BCF);
• Leegstand onroerende panden in eigendom;
• Restauratie monumentale panden;
• Financieringsrisico’s (rente- en kredietrisico’s);
• Garantstellingen (kans op aflossen krediet vanwege insolventie kredietnemer);
• Te ontvangen subsidies (kans op terugvordering door niet voldoen aan de subsidievoorwaarden).

Op basis van wat we nu weten, kunnen deze onzekerheden (risico’s) niet worden gekwantificeerd.

Voor het opvangen hiervan zijn algemene weerstandsbudgetten beschikbaar. De omvang van de generieke weerstandsreserve is €6,9 miljoen per 01-01-2020, die naar verwachting oploopt tot een bedrag van eenmalig €9,3 miljoen in 2024. Het totaal van deze bedragen vormt samen met de beschikbare weerstandscapaciteit het totale weerstandsvermogen.

Deelneming aan een verbonden partij kent financiële -, bestuurlijke - en beleidsinhoudelijke risico’s. De diversiteit in de verschillende verbintenissen (gemeenschappelijke regelingen, deelneming in vennootschappen met aandelenbezit en/of verstrekte leningen / garanties) levert onderscheid in de risico’s op. De te onderscheiden risico’s vereisen verschillende aandacht. In de paragraaf verbonden partijen van deze begroting is algemene informatie en specifieke informatie opgenomen voor vorming van een beeld van het financiële risicoprofiel.

Wanneer (op grond van een concrete gebeurtenis) bij een bepaalde verbonden partij een risico wordt voorzien dat zou kunnen leiden tot een verlies op het ingebrachte kapitaal, de verstrekte lening of garantie of indien het leidt tot een verplichting (en het risico is kwantificeerbaar), dan zal daarvoor weerstandsvermogen worden aangehouden of een voorziening worden gevormd.

Aan de informatie over de verbonden partijen ontlenen wij in algemene zin geen aanwijzingen dat de gemeente voor bepaalde financiële risico’s bij verbonden partijen weerstandsvermogen moet aanhouden. Daarbij baseren wij ons mede op de accountantsrapporten die bij de jaarrekeningen 2018 van verbonden partijen worden afgegeven waarin de accountant aandacht besteedt aan de continuïteit van de bedrijfsvoering. Uitzondering op deze constatering is de financiële situatie van de NV Deventer Schouwburg. De continuïteit van deze NV is afhankelijk van nog te nemen gemeentelijke besluitvorming over een nog actualiseren verzoek van de schouwburg voor subsidie over 2019, voor 2020 en 2021 en aanvulling van het weerstandsvermogen. Daarnaast is definitieve gemeentelijke besluitvorming over het verstrekken van gemeenteleningen voor vervangingsinvesteringen aan de schouwburg nodig. Voorwaarde daarvoor is een sluitende meerjarige begroting van de schouwburg. Nadat in november 2019 het eindrapport Ebben over de schouwburg is afgerond, is aan de interim-directeur van de schouwburg verzocht te onderzoeken in welke mate de eerder aangeleverde financiële documenten aanpassing behoeven en of daarmee ook de subsidieverzoeken gewijzigd moeten worden ingediend.

De interim directeur van de Deventer Schouwburg heeft begin maart een verkenning aangeboden waarin een pakket aan maatregelen is gepresenteerd die erop gericht is het huidige inhoudelijke programma te continueren, binnen de financiële en inhoudelijke kaders zoals vastgesteld in de cultuurvisie. Voor de nadere uitwerking van dit plan is inmiddels een projectleider aangetrokken.  
Het college neemt t.z.t. vernieuwde subsidie aanvragen in behandeling en legt daarover voorstellen aan de gemeenteraad voor. Voorshands is op basis van de eerdere aanvraag van mei 2019 in de stand van de generieke weerstandsreserve alvast rekening gehouden met het verstrekken van eenmalige subsidie.
Zie voor nadere informatie de paragraaf verbonden partijen en raadmededeling van 22-5-2019.

In de tabel hieronder zijn de verbonden partijen opgenomen waarin Deventer een geactiveerd financieel belang heeft en de omvang daarvan per 31-12-2019.

In de paragraaf verbonden partijen wordt verder ingegaan op de financiële risico’s in relatie tot de verbonden partijen.

Op basis van een wetswijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) publiceert Deventer vanaf begrotingsjaar 2015 de landelijk voorgeschreven financiële kengetallen in de begroting en jaarrekening. De kengetallen maken het de leden van de gemeenteraad gemakkelijker om inzicht te krijgen in de financiële positie van hun gemeente.

De kengetallen zijn gebaseerd op de balans en exploitatierekening 2019. Hieronder worden de uitkomsten van de berekening van de kengetallen gepresenteerd. Vervolgens volgt een beknopte beoordeling van de uitkomsten in relatie tot de financiële positie.