De kwaliteit van de openbare ruimte heeft in Deventer veel aandacht van de burgers en het bestuur, omdat dit belangrijk is voor de leefbaarheid en de (veiligheids)beleving van de gebruikers. Het reguliere klein onderhoud vindt, conform de Visie Leefomgeving, plaats op basis van een basiskwaliteitsniveau (‘minimum niveau’).

Deventer baseert de basiskwaliteit op 4 criteria:

1. Minimale technische of wettelijke eisen: De belangrijkste wettelijke verplichting van gemeenten is de zorgplicht. We moeten zorgen dat de openbare ruimte veilig en bruikbaar is. De aansprakelijkheid hiervoor ligt vast in het Burgerlijk Wetboek (artikel 6:174). De algemene zorgplicht is soms uitgewerkt in specifieke wetten of jurisprudentie (bijvoorbeeld rondom verkeersveiligheid en richtlijnen van het landelijk kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte, het CROW). Daarnaast gelden wettelijke eisen voor enkele specifieke onderdelen van de openbare ruimte.
2. Kapitaalvernietigingsniveau: Daalt het onderhoud onder dit niveau, dan wordt de levensduur korter dan kostentechnisch wenselijk is.
3. Leefbaarheid: Dit niveau wordt niet bepaald door wettelijke eisen en/of kapitaalvernietiging, maar door wat nog maatschappelijk zinvol is.
4. Functionaliteit: Voorkomen moet worden dat het onderhoudsniveau zo laag wordt dat de openbare ruimte niet meer functioneert zoals die bedoeld is.

De beschikbare middelen zijn net voldoende om de openbare ruimte te onderhouden op dit basisniveau. Het basiskwaliteitsniveau dat de gemeente minimaal wil bereiken is in 2016 vastgelegd in het Uitvoeringsprogramma visie Leefomgeving.

Uit de monitoring door de verbonden partijen blijkt dat in 2019 op vrijwel alle aspecten het basisniveau gehaald is. Uitzondering vormt de onkruidbestrijding op verhardingen. Ondanks de extra inzet van middelen blijkt het niet mogelijk de basiskwaliteit te halen. Dit probleem is reeds gesignaleerd in de 3e kwartaalrapportage 2019.

Deventer monitort twee-jaarlijks de beleving van de inwoners van de leefomgeving door middel van het bewonersonderzoek. Dit onderzoek is voor het laatst in 2019 uitgevoerd. Ten tijde van het opstellen van deze paragraaf waren de gegevens van 2019 nog niet bekend. In 2017 bleek de leefbaarheid, de objectieve en subjectieve kwaliteit (aanzien en aantrekkelijkheid) van de openbare leef-, werk-, woon- en verblijfsomgeving zijn licht gestegen ten opzichte van voorgaande jaren.

De programmering van het groot onderhoud en de vervangingsopgave vindt plaats aan de hand van het meerjarenonderhoudsprogramma (MJOP). In 2019 is het geplande onderhoud van het MJOP-MIND 2019-2022 voor een groot deel uitgevoerd. Bij de programmering van het MJOP maken we meer en meer gebruik van Geo-data. Door deze te combineren met andere opgaves wordt het steeds beter mogelijk deze opgaves op elkaar af te stemmen. In de komende versies van het MJOP-MIND zullen hier nog meer stappen in gezet worden in relatie tot de energietransitie en de planningen van de corporaties.

Op basis van een nadere financiële analyse, vastgelegd in het uitvoeringsprogramma visie Leefomgeving, zijn er drie beheergroepen waarvoor de vervangingsopgave in de toekomst een aandachtspunt is. De werkelijke vervangingsopgave is kleiner dan de theoretisch berekende opgave. Daarom hanteren we per beheergroep de volgende strategie:

• Vervanging asfaltwegen: financiële ruimte wordt verkregen door de verwachte afname van de benodigde extra onderhoudsmiddelen, als gevolg van de (afnemende) groei van de gemeente op langere termijn (na 2020), versus het structurele bedrag van €200.000 dat hiervoor elk jaar begroot staat. Jaarlijks zal op basis van de voorjaarsnota worden voorgesteld om dit verschil niet te laten terugvloeien naar de algemene middelen, maar te oormerken als vervangingsbudget.
• Vervanging structuur groen: de basisstrategie is om bij groen de levensduur te verlengen door ook bij functieverlies te blijven inzetten op klein en regulier onderhoud. Bij dreigend onveilige situaties stellen we de raad voor om exploitatiebudget te activeren. Om het effect op het regulier onderhoud te beperken, kiezen we bij vervanging zonder aanvullende dekking voor een laagwaardiger kapitaalgoed.
• Vervanging civieltechnische kunstwerken: in theorie kent deze beheergroep de grootste vervangingsopgave. Echter; de theoretische restlevensduren zijn nog enkele tientallen jaren, zodat dit probleem pas over lange tijd speelt. Daarom worden deze risico’s vooralsnog geaccepteerd. Het is namelijk onzeker welk bedrag echt nodig is: technologische ontwikkelingen en maatschappelijke veranderingen zullen het werkelijke financieringsvraagstuk voor deze onderdelen bepalen.

Uit de verschillende staten van onderhoud komt per deelgebied in de openbare ruimte het volgende beeld van gerealiseerd beleid naar voren:

Taakveld 2.1 Verkeer en vervoer

Straten, wegen en pleinen

Langs de Oerdijk is tussen Schalkhaar en Lettele het laatste deel van het fietspad omgevormd naar beton. Er is gestart met de planvorming voor de omvorming van de fietspaden langs de Margijnenenk, Overstichtlaan en Lebuïnuslaan naar asfalt.

De gebieds- en buurtgerichte aanpak richtte zich het afgelopen jaar op de aanpalende gebieden van de herstructureringswijken Keizerslanden en Rivierenwijk. Er is gestart met de planvorming voor de buurten Tjoenermarke en de Draaiomsbuurt (beide in Diepenveen).
Op het Werklustplein zijn in samenwerking met de bewoners werkzaamheden uitgevoerd en op de Brink zijn de nodige boomkransen opgeknapt.

Er is groot onderhoud uitgevoerd aan een 11-tal asfaltwegen. Het gaat om de Alphons Diepenbrocklaan, de Bontekoelaan, de Croddendijk, de Hanninksdijk, de Kolkmansweg, de Kranssteeg, de Looweg, de Molenveldsweg, de Oostriklaan, Batenburg - Kannenburg, de Van Oldenielstraat en de Holterweg.

Het Wezenland en het laatste stuk van de Hanzeweg zijn gereconstueerd. De reconstructies van de Brinkgreverweg, de Ceintuurbaan en de Oosterwechelsweg zijn afgerond. Daarnaast is een deel van de Butersdijk omgevormd naar een verharding van betonklinkers.

Straatreiniging

Zie de opmerking over de onkruidbestrijding op verhardingen hierboven.

Openbare verlichting

In 2019 is het onderhoud van de openbare verlichting uitgevoerd volgens de overeenkomst met de aannemer. Deze overeenkomst is erop gericht dat altijd minimaal 98% van de verlichting brandt. In het afgelopen jaar is het groot vervangingsonderhoud aan de verlichting volgens de eerste jaarschijf van het MJOP 2019-2022 grotendeels uitgevoerd. In het oog springende projecten zijn het vervangen van de grondspots rond de Waag en het vervangen van de bandverlichting in het Parkviaduct Amstellaan. Er is een start gemaakt met de planvorming voor de Smidsgang en de Zandpoort. Uitvoering van deze beide projecten is voorzien in 2020.

Verkeerstechniek

Binnen de dit onderdeel is de ontwikkeling van ITS verder doorgezet op onze hoofdinfrastructuur. De verwachting is dat in de loop van 2020 alle VRI's binnen de gemeente voorzien zijn van zogenaamde intelligente bedieningssystemen waardoor de doorstroming van het verkeer verder geoptimaliseerd kan worden.
Civieltechnische kunstwerken en havengebonden constructies
In 2019 is regulier onderhoud uitgevoerd aan de kleine civiele bruggen en kunstwerken. Hierbij is het uitgangspunt: voldoen aan de minimale ondergrens (veiligheid en bouwbesluit). Er is gestart met de voorbereiding van groot onderhoud aan de Gorsselsewegbrug in Bathmen. Het dek van deze brug zal in 2020 in samenwerking met Waterschap Rijn en IJssel worden vervangen in combinatie met werkzaamheden aan de onderliggende stuw van het waterschap.

Taakveld 2.4 Economische havens en Waterwegen

Het beheerplan voor de haven is nagenoeg afgerond. Daarnaast is de voorbereiding voor de realisatie van een containerterminal en een nieuwe aanmeervoorziening in de 5e havenarm (voorheen dode havenarm) opgepakt. Realisatie wacht op vergunningprocedures en de afronding van de onderhandelingen met BCTN. In 2019 is een start gemaakt met het opstellen van een havenbeheersverordening en een nieuwe opzet van de haventariefstructuur. Gestuurd wordt op invoeren van de nieuwe verordeningen per 2021. Er wordt hieromtrent afgestemd met de havens van Twente en Zwolle in het samenwerkingsverband POLO (Port Of Logistics Overijssel).

Taakveld 5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie

Groen, natuur en recreatie

Het klein onderhoud is volgens het afgesproken CROW-kwaliteitsniveau uitgevoerd door HGB, conform de daartoe geldende Dienstverleningsovereenkomst en het bijbehorend bestek. Het reguliere onderhoud aan onze (Rijksmonumentale) stadsparken is hiervan onderdeel.
Het grootste deel van het groot onderhoudsbudget is besteed aan laanboomverjongingsprojecten. Projecten Avergoorsedijk, Herman Boerhavelaan en de Oerdijk zijn in 2019 afgerond. De stormschades zijn nagenoeg hersteld.

Openbare speelgelegenheden

Ook in 2019 is voortgang geboekt met de realisatie van de taakstelling uit Samen Ruimte Geven. Volgens planning (MJOP) is een deel van de gemeentelijk speeltoestellen vervangen door speelaanleidingen die goedkoper in beheer zijn. Stichting Tevreden heeft, conform afspraken in 2015, in 2019 het onderhoud uitgevoerd aan de door hen overgenomen speelplekken. De speelplekken zijn in 2019 onderhouden conform het Attractiebesluit.

Taakveld 7.2 Riolering

In 2019 is op enkele plekken groot onderhoud, waaronder vervanging, aan riolering en waterbeheervoorzieningen uitgevoerd conform het gemeentelijke rioleringsplan (GRP) 2015-2020. Er is met name aansluiting gevonden bij de groot onderhoudsopgave aan de diverse wegen zoals de Hanzeweg, de Ceintuurbaan en de Brinkgreverweg. Diverse pompen in de rioolgemalen zijn vervangen.

Taakveld 7.5 Begraafplaatsen en crematoria

Het reguliere onderhoud aan de gemeentelijke begraafplaatsen is in 2019 volgens het basiskwaliteitsniveau uitgevoerd door Het Groenbedrijf en de Stichting Oude begraafplaatsen Deventer (SOBD). Er is geen groot regulier onderhoudsbudget voor de gemeentelijke begraafplaatsen. Vanaf 2015 is er sprake van een inhaalslag op de gesloten begraafplaats aan de Diepenveenseweg (Rijksmonument), met subsidie van het Rijk. Deze werkzaamheden worden, mede gelet op de subsidievoorwaarden, uitgevoerd over een periode van 4 jaar.

Taakveld 5.2 Sportaccommodaties (velden)

Het groot onderhoud aan buitensportaccommodaties heeft conform de programmering plaatsgevonden. Aan de sportveldenlaan (Zandweerd) is een defecte waterpomp vervangen, waardoor de kosten hoger zijn uitgevallen.

In de kadernota Vastgoed (vaststelling B&W 2012, Raad 2015) is vastgesteld dat de gemeente Deventer het in eigendom hebben en beheren van vastgoed geen kerntaak vindt(we hebben geen vastgoed, tenzij…). De gemeente heeft alleen vastgoed als de inzet daarvan noodzakelijk is voor de realisatie van het betreffende gemeentelijke programmadoel.

In 2018 hebben wij het Beheerplan Groot Onderhoud Vastgoed 2018 – 2021 opgesteld. In eerste instantie is daarbij uitgegaan van ca. 50 panden die wij als kernbezit aanmerken onderhouden wij conform dit beheerplan. Aan dit beheerplan ligt in de loop van 2020 voor het overgrote deel van de panden een recent MJOP ten grondslag. De nieuwe huurovereenkomsten worden zoveel mogelijk gebaseerd op de ROZ-modellen. Van oudsher zijn er diverse overeenkomsten waarin bepaalde verplichtingen bij de gemeente komen in plaats van de huurder. Het omgekeerde bestaat echter ook, daar is de huurder ook verantwoordelijk voor het groot onderhoud. Als verhuurder zijn wij voor het merendeel van onze vastgoedportefeuille enkel verantwoordelijk voor het groot / planmatig onderhoud. Onderhoud aan de panden wordt uitgevoerd volgens MJOP (NEN2767). Ons kernbezit onderhouden wij gemiddeld op conditiescore 3, met uitzondering van de functies en installaties die in het kader van veiligheid een betere conditie vereisen. De monumentale panden onderhouden we op niveau 2, waarbij we ook gebruik maken van de Subsidie Instandhouding Monumenten (rijkssubsidie). Voor panden opgenomen in een gebiedsontwikkeling hanteren wij een gemiddeld conditieniveau 4, waarbij de ondergrens de veiligheid en bruikbaarheid is.

De samenstelling van onze vastgoedportefeuille is voortdurend aan verandering onderhevig. Zo houden wij bij het uitvoeren van onderhoud rekening met eventuele sloop of verkoop van panden. Voor deze panden passen wij maatwerk toe. Het slechts in beperkte vorm kunnen uitvoeren van het totaal benodigde onderhoud vormt daarmee een (financieel)risico voor het bezit. Voorwaarde is dat de veiligheid en de wettelijke eisen daarbij worden gerespecteerd, waarmee het gebruik veilig blijft. Het risico op waardevermindering is reëel. Hier tegenover staan de veelal fors lagere boekwaarden ten opzichte van de verkoop- / marktwaarde.

Voor het verduurzamen van de kernportefeuille zijn wij naar aanleiding van een motie in 2019 gestart met een plan van aanpak. Dit wordt in 2020 verder uitgewerkt en voorgelegd aan de raad.

Gemeentelijke huisvesting

Het technisch beheer en onderhoud voor de huisvesting van medewerkers van de gemeente en de bijbehorende cultuurhistorische gebouwen die de gemeente daartoe in bezit heeft, vallen onder verantwoordelijkheid van team FZ, waarbij de werkzaamheden worden uitgevoerd door een externe partner, te weten de BAM op basis van het destijds gesloten “build en maintain” contract voor een periode van 15 jaar. In de begroting is het gemiddelde onderhoudsbudget over deze periode opgenomen.

Huisvesting buurtwerk, kind- en jeugdbeleid, maatschappelijke opvang, brandweer, culturele huisvesting en sportaccommodaties

Aan deze gebouwen wordt sober en doelmatig onderhoud gepleegd. Dat is vastgelegd in de meerjaren onderhoudsplannen (MJOP). Dit betekent dat de gebouwen in acceptabele staat worden gehouden, veilig zijn en storingsvrij kunnen worden gebruikt. De uitvoering van het groot onderhoud is in 2019 deels volgens planning uitgevoerd op basis van MJOP's die zijn opgesteld op basis van de methodiek NEN 2676. Voor sportaccommodaties is in 2019 een onderzoek gestart om deze panden conform de systematiek van de kadernota op te nemen in het beheerplan. Dit wordt in 2020 afgerond.

Onderwijshuisvesting

Per 1 januari 2015 is de gemeente niet langer verantwoordelijk voor het onderhoud aan de schoolgebouwen. Het rijk maakt de gelden rechtstreeks over aan de schoolbesturen. Wel onderhouden wij een aantal gymzalen en peuterspeelruimtes. Deze vallen onder huisvesting kind- en jeugdbeleid. Net als voor de sportaccommodaties is ook voor deze gebouwen in 2019 een onderzoek gestart om deze panden conform de systematiek van de kadernota op te nemen in het beheerplan. Dit wordt in 2020 afgerond.

Overige gebouwen voor derden

De gemeente heeft gebouwen in bezit voor andere partijen in de gemeente. Het merendeel van deze panden is verhuurd vanuit taakveld 0.3 Beheer overige gebouwen en gronden. De gemeente is als eigenaar en verhuurder verantwoordelijk voor het onderhoud van de panden. Eigendom van deze panden sluit niet altijd aan bij de Kadernota. Daarom worden mogelijkheden voor verkoop onderzocht en is het kwaliteitsniveau voor het onderhoud vastgesteld op minimaal instandhouding.